باشنده های شهر قندز، اعضای شورای ولایتی و مقامات پشین قندز در مورد سقوط این شهر نظریات ضد و نقیض ارایه می کنند.
امرالدین ولی معاون شورای ولایتی قندز می گوید، شهر قندز بخاطر عدم توجه حکومت مرکزی سقوط کرد:
" اصلاً عدم توجه حکومت مرکزی وضعیت قندز را به همین حالت رسانیده بارها صدای خود را بلند کردیم برای رییس جمهور که وضعیت قندز خراب است به قندز توجه نماید چرا اقدام نکرد چرا متوجه نشد اگر توجه می کرد امروز حالت اینطور نمی شد. "
طالبان مسلح دوازده روز قبل شهر قندز را تصرف کردند اما مقامات افغان می گویند حالا کنترول شهر قندز بدست نیروهای امنیتی افغان بوده و عملیات تصفیوی در این شهر جریان دارد.
از سوی هم برخی از نماینده های مردم قندز در ولسی جرگه می گویند، شهر قندز بخاطر مدیریت ناسالم عمر سافی والی پیشین این ولایت سقوط کرده است.
عبدالودود پیمان یکتن از اعضای ولسی جرگه در صحبت با رادیو آزادی گفت:
" به باور من اربکی های که در درون نظام به اساس شناخت غلط والی که تجربه نداشت گرفت اینها همزمان با همکاری و روابط که با طالب داشتند آنها در داخل شهر آهسته آهسته توسط اعمال ارتباطی طالب جابجا بودند به یکباره گی پشت سر خط دفاعی ساعت سه شب کودتا کردند. "
اما مقامات پیشین قندز می گویند، علت اساسی سقوط شهر قندز فعالیت های ضد حکومتی برخی مدارس در این شهر می باشد.
محمد عمر سافی والی پیشین قندز در این مورد چنین گفت:
" یکی از مدارس که بنام سراج المدارس است هفت هزار طالب داشت و هر طالب آن انتحاری بود این در حالی است که من بارها از دولت تقاضا کردم که این مدرسه جواز ندارد و باید بسته شود بسیار خطرناک است علت اینکه شهر چگونه سقوط کرد همین بود که همین طالبان در داخل شهر برای طالبان زمینه سازی می کنند یک روز قبل طالبان را در داخل شهر می آورند. "
آقای سافی همچنان فعالیت دو هزار افراد مسلح غیر مسوول و حمایت آنها از طالبان را دلیل دیگر سقوط شهر قندز عنوان کرد.
اما حالا می شنویم که باشنده های قندز در مورد علت سقوط این شهر چه نظر دارند:
" علت همین است که در قندز هیچ هماهنگی وجود نداشت در مقابل گروه طالب سه روز قبل قوای امنیتی خبر داشت از این حادثه که بالای قندز حمله صورت می گیرد اما آواز مردم قندز را نشنیدند.
علت اصلی سقوط قندز حکومت میان خود هیچ هماهنگی ندارد آماده گی نداشت. "
مقامات بلند رتبه دولتی نیز در مورد سقوط شهر قندز نظریات مختلف دارند.
نورالحق علومی وزیر داخله در جلسه استجوابیه مشرانو جرگه گفته است که سقوط برخی از شهر ها و ولسوالی ها بدست طالبان دسیسه جدید پاکستان می باشد.
آقای علومی می گوید، به اساس همین دسیسه پاکستان در خاک خود انتحاری ها را آموزش داده و آنها را به خاک افغانستان می فرستد.
از سوی هم عبدالله عبدالله رییس اجراییه حکومت نیز در نشست شورای وزیران گفته است در اسامبله عمومی سازمان ملل متحد این مساله را واضیح ساخته است که علت اساسی ناامنی های افغانستان حمایت پاکستان از مخالفین مسلح می باشد:
" مشکل اصلی برای طالبان و تروریستان در بیرون از کشور ما در کشور پاکستان پناه داده شده و این حمایت سبب شده که جنگ در افغانستان گسترش یابد نارامی افزایش یابد این مساله مطرح شد. "
آقای عبدالله به ناتوانی حکومت در تصرف قندز اعتراف کرده گفت که کنترول شهر قندز به دست طالبان هم یک نوع دسیسه بود.
در همین حال رحمت الله نبیل رییس عمومی امنیت ملی نیز در جلسه استجوابیه ولسی جرگه بخاطر سقوط شهر قندز از مردم معذرت خواسته است:
" از اینکه ما نتوانستیم از فاجعه قندز جلوگیری کنیم از مردم افغانستان و مردم قندز معذرت می خواهیم. "
از سوی هم دولت وزیری سخنگوی وزارت دفاع با اشاره به فاجعه قندز گفت، این یک جنگ استخباراتی بوده و مخالفین مسلح باید بدانند حکومت افغانستان را شکست داده نمی توانند:
" این یک جنگ استخباراتی است در عقب افرادی دست دارند و آنها می خواهند تا در افغانستان مشکلات ایجاد کنند گاهی در یک ولایت و گاهی هم در ولایت دیگر جنگ می کنند با جنگ هیچ فردی نمی تواند که حکومت افغانستان را با سقوط مواجه سازد. "
مقامات محلی قندز می گویند، در درگیری که از دوازه روز بدینسو در این شهر جریان دارد تعداد زیادی افراد ملکی کشته و زخمی شده اند اما در مورد تعداد دقیق تلفات چیزی نمی گویند.
سید سرور حسینی سخنگوی قوماندانی امنیه قندز در صحبت با رادیو آزادی گفت، در این درگیری تا کنون حدود چهارصد مخالف مسلح کشته شده اند.
اما وی در مورد رقم تلفات نیروهای افغان معلومات نداد.
بخاطر درگیر های اخیر در شهر قندز هزاران خانواده بیجا شده و در ولایات دیگر افغانستان به حالت رقت بار زندگی می کنند.
فرشته ندا
